Złe miejsca dla ślimaków

14 czerwca 1944 roku w Lasach Janowskich doszło do dużej bitwy partyzanckiej. Dla Wehrmachtu była to akcja oczyszczania tyłów cofającego się frontu. Akcja niezbędna z uwagi na to, że 1/3 terenu Generalnego Gubernatorstwa znajdowała się w wyniku działań partyzantów poza jego administracją. W informacjach dostępnych w internecie podaje się, że przeciwko ok. 3000 partyzantów stanęło 30 tysięcy żołnierzy niemieckich. Oddziały partyzanckie skupiły się pod wspólnym dowództwem ppłk. NKWD Nikołaja Prokopiuka. W nocy 14/15 czerwca oddziały partyzanckie wydostały się z okrążenia. W większości przedostały się do Puszczy Solskiej licząc na wypoczynek. Tam jednak przeprowadzono kolejną akcję przeciwpartyzancką. W Lasach Janowskich w miejscu bitwy na Porytowym Wzgórzu powstał cmentarz partyzancki i postawiono pomnik.

7 września 1863 roku pułkownik Marcin Borelowski-Lelewel przy leśnej drodze do Otrocza przygotowywał ze swoimi podkomendnymi zasadzkę na ścigających ich żołnierzy carskich. Zamiast zaskoczyć ścigających Borelowski wraz z podkomendnymi sami zostali zaskoczeni przez kozaków. Zginął M. Borelowski oraz 30 jego podkomendnych. Dowódca spoczął na cmentarzu parafialnym założonym na terenie dawnego grodziska z VIII-XI w. zwanego "Zamczyskiem Batorego". W 1933 roku, w 70 rocznicę bitwy postawiono pomnik na grobie dowódcy powstańców. Usypano także kopiec w miejscu bitwy. W roku 1992 delegacja węgierska umieściła przy grobie i kopcu rzeźbione słupy, ławki oraz tablice pamiątkowe ku czci poległych w powstaniu styczniowym ochotników węgierskich.

Grób M. Borelowskiego znajduje się przy wale grodziska.

Nowy cmentarz żydowski we Włoszczowie powstał w pierwszej połowie XVIII wieku i był użytkowany do grudnia 1942 roku. Starszy włoszczowski kirkut jest dziś terenem zabudowanym budynkami mieszkalnymi. Podczas II wojny światowej na terenie cmentarza okupanci niemieccy dokonywali egzekucji. Polecili także po likwidacji włoszczowskiego getta zlikwidować cmentarz. Do dnia dzisiejszego nie zachował się ani jeden dziewiętnastowieczny nagrobek. Być może jeszcze ich fragmenty zostaną odnalezione przy rozbiórce budynków powstałych w latach czterdziestych. Zachowane częściowo są nagrobki powojenne z polskimi napisami. W roku 2005 władze lokalne uporządkowały teren cmentarza wycinając gęsto rosnące samosiejki drzew i krzewów.

Jadąc ulicą Reja w stronę ulicy Jana III Sobieskiego najpierw napotyka się fragment cmentarza chyba pominięty podczas prac porządkowych.

Cmentarz przy dawnym trakcie pocztowym łączącym Chęciny z Włoszczową. Nie jest zaznaczony na mapach WIG. Jest jednak jako mogiła zaznaczony na skanach map topograficznych w Geoportalu. Od lat opiekę nad tym cmentarzem sprawuje Społeczny Opiekun Zabytków Marian Sosnowski. Wg przekazów cmentarz założono w tym właśnie miejscu ze względu na istnieniu tu wcześniej mogiły powstańców styczniowych. Po pochowaniu powstańców upamiętniono to miejsce postawieniem nie istniejącej już przydrożnej figury. W jej miejscu stoi dziś murowany słup zwieńczony żelaznym krzyżem. Cmentarz wojenny pierwotnie miał zajmować większy teren niż obecnie. Nie wiem jednak czy ta informacja dotyczy samej nekropolii z 1915 roku na terenie której spoczęło 17 żołnierzy (14 niemieckiej Landwery i 3 armii carskiej), czy już po pochowaniu na tym cmentarzu też kilkunastu żołnierzy Wehrmachtu poległych pod koniec II wojny światowej.

Cmentarz na wzgórzu cmentarnym Babinek. Od niedawna ogrodzenie cmentarza wojennego łączy się z betonowym ogrodzeniem cmentarza parafialnego. Bezpośrednie wejście na teren wojennej nekropolii jest mocno utrudnione. Podstawowe informacje na temat cmentarza znalazłem na stronie Cmentarza wojenne z I wojny światowej w okolicach Małogoszcza i w d. województwie kieleckim

założony na planie prostokąta ( 11 x 13 m ), obwiedziony jest kamiennym murkiem. Wewnątrz uporządkowany ( 2002 r ). Spoczywa tu 154 żołnierzy armii niemieckiej, 35 rosyjskiej i jeden austro - węgierskiej, poległych głównie w drugiej połowie grudnia 1914 roku. Część pochowanych żołnierzy przeniesiono na ten cmentarz w 1928 roku z rozrzuconych mogił w Małogoszczu i okolicach. W 1937 i 1938 złożono tu żołnierskie szczątki z cmentarzy wojennych w Bocheńcu oraz Woli Tesserowej. Pierwotnie cmentarz posiadał kilkanaście mogił z drewnianymi krzyżami. W 1928 roku został wyremontowany.

Cmentarz znajduje się w lesie przy gruntowej drodze do Papierni. Informuje o nim znak umieszczony przy drodze łączącej Chęciny z Małogoszczem. Po przejechaniu ok. 300 m dojeżdża się do kolejnego znaku i dwóch betonowych słupków, których celem jest zapewne uniemożliwienie wjazdu większych pojazdów na teren cmentarza. Informacje o cmentarzu znaleźć można na stronie Cmentarze wojenne z I wojny światowej w okolicach Małogoszcza i w d. województwie kieleckim

Spoczywa tu 142 żołnierzy armii niemieckiej m.in. z 7 i 72 Pułku Piechoty Landwery poległych głównie w grudniu 1914 roku. Pierwotnie założony w polu cmentarz obejmował kilka mogił. W 1926 roku został ogrodzony żerdziami na słupach oraz zaopatrzony w duży drewniany, krzyż, do którego przymocowano skrzynkę z nazwiskami poległych.

Cmentarza nie ma w wykazie zabytków nieruchomych dostępnym na stronie internetowej Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków w Kielcach, sporządzonym w 2003 roku.

Powszechnie podaje się informację, że kościół powstał w XIV wieku. Być może nie chcąc deklasować murów miejskich i kościoła św. Władysława. Pracujący dziś we wnętrzu kościoła konserwatorzy przypuszczają jednak, że budowla jest starsza. Posiada cechy romańskie zatarte podczas późniejszych przebudów. To co najcenniejsze znajduje się w środku. Ja wejść tam nie zdołałem. Teraz królują tam rusztowania. Trwa konserwacja, a może i częściowa rekonstrukcja fresków. Można je jednak obejrzeć dzięki zamieszczonej w sieci panoramie - wystarczy kliknąć by przejść na stronę z panoramą.. Na pewno warto.

Cmentarz w Łabuńkach Pierwszych (gmina Łabunie) powstał w 1914 roku. Na jego otoczonym wałem ziemnym terenie znajduje się dwadzieścia mogił zbiorowych i siedem indywidualnych. Obecnie ślady po nich są zatarte. Spoczywa tu 209 żołnierzy armii carskiej i 100 armii austro-węgierskiej. W roku 1939 pochowano tu także żołnierzy polskich poległych w kampanii wrześniowej. Ich ciała po ekshumacji przeniesiono na cmentarz parafialny w Łabuniach. W sierpniu 2011 roku cmentarz wizytowała delegacja austriacka na czele z posłem Peterem Rieser. Wsparcie finansowe dla poprawy stanu cmentarza zadeklarował Austriacki Czarny Krzyż.

Cmentarz przy ul. Łyżwy powstał pod koniec XIX wieku. Zniszczony został w roku 1942 i później. Macewy z cmentarza posłużyły między innymi do "pogłębiania fundamentów pod szkołą - przeczytać o tym można na stronie Cmentarze żydowskie w Polsce. Wejścia na teren kirkutu znajdują się od strony cmentarza komunalnego, który częściowo zajmuje teren należący dawniej do cmentarza żydowskiego. Od zewnątrz nie ma osobnych furtek i bram.

Dotąd nie ustalono czy gmina wyznaniowa zorganizowała się w Komarowie w wieku XVIII czy dopiero w połowie wieku XIX. Dlatego można spotkać informacje o cmentarzu podające I połowę XVIII wieku jako okres jego powstania jak i wskazujące okres o sto lat późniejszy. Faktem jest, że w wieku XIX większość mieszkańców miasta, a od 1869 roku osady stanowili Żydzi. Poza nimi mieszkali w Komarowie Polacy i Ukraińcy. W okresie wojny polsko-bolszewickiej doszło w Komarowie do pogromu przeprowadzonego przez walczących po stronie polskiej Kozaków Kubańskich dowodzonych przez Wadima Jakowlewa. Podczas II wojny światowej do października 1939 roku Komarów okupowany był przez Armię Czerwoną. Część ludności żydowskiej opuściła domy i udała się na wschód gdy przekazywano te ziemie okupantom niemieckim. Getto w Komarowie utworzono w 1941 lub dopiero na początku roku 1942. Jego likwidację rozpoczęto w maju 1943 roku - czyli pół roku po wysiedleniu ludności polskiej i osiedleniu w Komarowie Niemców chorwackich.

Cmentarz w Komarowie zniszczono w 1942 roku. W tym samym roku dokonano tu ostatniego pochówku. Dzieło zniszczenia kontynuowano w okresie powojennym. W roku 1988 nekropolię uporządkowano. Przeniesiono na teren cmentarza szczątki 248 Żydów rozstrzelanych w okolicy Komarowa. Wytyczono alejki, ustawiono poprzewracane macewy i przeniesiono na teren cmentarza macewy odzyskane od mieszkańców osady. Ustawiono też nagrobki symboliczne. A dzisiaj (tj. 14 czerwca 2013) nie wiedziałem o istnieniu alejek na cmentarzu i dowiedziałem się dopiero z tekstu M. Kubiszyn z przewodnika "Śladami Żydów. Lubelszczyzna".