Kołbiel – cmentarz żydowski

Jak podaje wydany w 1882 roku tom IV Słownika geograficznego Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich:

Cytuję:

W 1827 roku było tu 28 domów, 350 mieszkańców; w 1861 roku 36 domów, 619 mieszkańców (505 Żydów); obecnie 50 domów i 800 mieszkańców (600 Żydów).

Z informacji zamieszczonych na stronach Wirtualnego Sztetlu wynika, że w 1909 roku w Kołbieli mieszkało 2077 osób wyznania mojżeszowego co stanowiło 89% wszystkich mieszkańców.

Pierwsza wzmianka o osadzie pochodzi z początku wieku XV. O Żydach w Kołbieli pierwszy raz wspomniano w zachowanych dokumentach w wieku XVIII. Gminę żydowską utworzono w roku 1853. Być może wtedy też powstał leżący w pewnym oddaleniu od zabudowań cmentarz żydowski.

Obrazek

Rekordową liczbę mieszkańców Kołbiel osiągnęła w okresie międzywojennym. Bliska była 2300 osób. I to pomimo tego, że w 1918 roku osadę zniszczył pożar. Także i w tym okresie (przed wybuchem II wojny światowej) większość mieszkańców Kołbieli stanowili Żydzi, choć to liczba izraelitów najbardziej zmalała w stosunku do okresu sprzed I wojny światowej. Posiadali tu odbudowaną po pożarze 1918 roku synagogę, którą zniszczono w 1942 roku lub później (po likwidacji kołbielskiego getta). Prawdopodobnie wtedy też zniszczono kołbielski kirkut. Najkrótsza droga do kirkutu przebiegała ulicą przy której stała synagoga. Dziś jest to utrudnione – pojawiły się nowe domy blokujące przejście.
Do cmentarza dotarłem przechodząc przez las od ulicy Franciszka Stefczyka. Nie ma oznakowanej drogi ale dość łatwo można dotrzeć na przeciwległy koniec lasu.

Obrazek

Obrazek

Obrazek

Podczas II wojny światowej na terenie cmentarza powstały okopy. Ich ślady do dziś są wyraźne.

Obrazek

Nie wiadomo czy ta pozostałość wojenna czy groby pochowanych tu ludzi ściągają poszukiwaczy – pozostawiają po sobie wykopane w ziemi dołki.

Obrazek

Znów chyba ryjące płytko dziki wydobyły na wierzch fragment kości. Po konsultacjach ustalono, że nie są to kości ludzkie.

Obrazek

Z drogi przebiegające obecnie przez teren cmentarza zachowane (częściowo) i oparte o drzewa dwie macewy są słabo ale jednak widoczne.

Obrazek

Zdjęcia z dnia 24.03.2012 r.

Lokalizacja