Skrzynno to miejscowość położona nad rzeczką Radomką około 7 km na wschód od Przysuchy. Skrzynno prawa miejskie posiadało w latach 1308-1870. Było to jednak dziwne miasto. Jego część należała na początku do cystersów. Pozostając do XVIII wieku dobrami kościelnymi posiadało własne: rynek, kościół i ratusz. Nazywane było Skrzynnem Plebańskim. Druga część Skrzynna podlegała władzy świeckich właścicieli i nie odgrywała większej roli – słabo się rozwijała w porównaniu z częścią plebańską ale i tu były rynek, kościół i ratusz. Przyczyna zahamowania rozwoju osady jak i jej upadku był wzrost znaczenia Radomia i Opoczna. Już w wieku XVI prawdopodobnie Skrzynno było osadą rolniczą. Obie osady w wieku XVIII połączyli Szydłowieccy ze Zbożenny. Wiadomo, że zmuszali mieszczan do odrabiania pańszczyzny. Skrzynno jednak znajdowało się na ważnym szlaku łączącym Opoczno i Radom. Formalnie pozostawało miastem. Na Radomce funkcjonowało kilka młynów. Nie wiadomo kiedy pojawili się tu pierwsi osadnicy żydowscy. Słownik Geograficzny Królestwa Polskiego nie podaje też ich liczby. Nie wspomina by posiadali synagogę czy cmentarz. Ten jednak można odnaleźć bez trudu na mapach WIG.

Wg map geoportalu cmentarz ten znajduje się przy ulicy Młyńskiej. Zaznaczyłem przypuszczalną lokalizację cmentarza ale być może znajduje się ona trochę bardziej na wschód od zaznaczonego obszaru.

Jest to obszar w pobliżu Radomki zasilającej miejscowe stawy. Na zboczu wzniesienia. Na części terenu prowadzono prace ziemne i wzniesiono stację uzdatniania wody (chyba tak się nazywała i jest już chyba nieczynna). Jest bardzo prawdopodobne, że część tych prac ziemnych przeprowadzono na terenie cmentarza.

Widok na Radomkę spod ogrodzenia nieczynnej stacji uzdatniania wody.

Widok od strony Radomki – możliwe, że jest to widok na teren cmentarza.

Leżące na tej łące (wypasa się tu krowy) odłamki piaskowca nie są dowodem na istnienie w tym miejscu cmentarza. Piaskowiec jest tu powszechnie stosowanym materiałem (lub do nie dawna był nim). Ulica Młyńska jest nim wybrukowana. Posesje przy drodze mają mury z płyt piaskowca. Nie wiem więc czy jeden kawałek piaskowca wbity w ziemię może być jakimś śladem.

Ale to właśnie gdzieś tutaj spoczywają Żydzi mieszkający w Skrzynnie o których nic nie wiemy poza tym, że posiadali swój cmentarz.

Zdjęcia z dnia 29.09.2012 r.

Lokalizacja