Trakt łączący Litwę z Krakowem, na którego trasie znajdowały się i Kozienice i Wysokie Koło stracił na znaczeniu po przeniesieniu stolicy do Warszawy. Nie znaczy to jednak, że już potem nie był wykorzystywany. Pozostawał szlakiem handlowym i traktem po którym chadzały armie podczas wojen.

Do znanych przemarszów należą:

– w kwietniu 1656 roku dwukrotny przemarsz wojsk szwedzkich Fryderyka ks. Badeńskiego;
– w 1657 roku wojska Rakoczego (przechodząc podpalili jeszcze nie ukończony kościół w Wysokim Kole);
– w 1792 roku przemaszerowały tędy wojska ks. Józefa Poniatowskiego po przegranej bitwie pod Kurowem;
– w czerwcu 1809 roku kroczyły tędy oddziały gen. Józefa Zajączka;
– w 1812 roku przemaszerowały tędy oddziały VII korpusu saskiego udając się na wyprawę moskiewską Napoleona;
– w lutym 1831 roku szły tędy oddziały gen. Kreutza;
– w marcu tego samego roku oddziały gen. Józefa Dwernickiego;
– w maju też tego samego roku, oddziały gen. Dziekońskiego.

W ten sposób doszedłem do daty 9 sierpnia 1831 roku. To wtedy w otwartym polu polska piechota została zaatakowana przez dysponującego jazdą i artylerią przeciwnika. Oddziałami polskimi dowodził w bitwie ppłk. Teodor Kalinkowski. Ataki jazdy odpierano w zwartych szykach czworoboków. W ten też sposób oddziały przemieszczały się w kierunku pobliskich lasów. Jednak zanim do nich doszły zostały zaatakowane przez dodatkowe siły rosyjskie gen. Geismera. Łącznie na siły polskie rzucono 11 szwadronów jazdy, które przy wsparciu artylerii rozbiły szyki i doprowadziły do poddania się reszty wojska. Rosjanie swoje straty ocenili w tej bitwie na 200 żołnierzy. Straty Polaków to ok. 300 ciężko rannych i zabitych. Do niewoli oddało się 502 żołnierzy i 17 oficerów. Kalinowski wraz z resztkami swojego oddziału dotarł później pod Iłżę gdzie znów stoczył przegraną walkę.

W celu pochowania zabitych i zmarłych w wyniku odniesionych ran powstańców utworzono pod Oleksowem cmentarz. Obok powstańców listopadowych spoczęli z czasem i powstańcy styczniowi. Mogiły zostały odnowione w 2005 roku. Wtedy też stanął przy nich krzyż upamiętniający ofiary powstań jak i wojen światowych. Nie bez powodu upamiętnia poległych w wojnach światowych. Podobno krzyż stoi na mogile z I wojny światowej o której wiem tyle, że w Oleksowie powstała.

Pokaż Powstania niepodległościowe na większej mapie

Pamięci poległym powstańcom listopadowym
300 żołnierzom Królestwa Polskiego
dowodzonym przez ppłk. Teodora Kalinkowskiego
którzy zginęli w bitwie z armią rosyjską
stoczoną pod Gniewoszowem dn. 9 sierpnia 1831 r.

Społeczeństwo gminy Gniewoszów
Gniewoszów 2004

Zdjęcia z dnia 22.11.2009 r.

W treści wykorzystałem informacje pochodzące z witryny e-Gniewoszów