Nowy cmentarz żydowski powstał w roku 1820. Zastąpił dotąd używany cmentarz w pobliżu synagogi. Stary cmentarz musiał zostać nie tylko zamknięty ale zapieczętowany. Musiała istnieć wielka niechęć do zmiany tradycyjnego miejsca pochówków używanego być może od wieku XVII lub jeszcze wcześniej. Chmielnik w wieku XIX i w pierwszych dekadach wieku XX w ogromnej większości zamieszkany był przez ludność wyznania mojżeszowego. Chrześcijanie zamieszkiwali na skraju miasta i zajmowali się głównie uprawą roli. Gdy w 1941 roku okupanci niemieccy stworzyli getto (do którego przywieziono także dużą grupę Żydów z Płocka) objęło ono niemal całe miasto. Poza gettem znajdowały się zabudowania przylegające do pól, należące do chrześcijan. W gettcie mieszkało ponad 13 tys. osób do jego likwidacji w roku 1942 – co oznaczało wysłanie jego mieszkańców do obozów zagłady, głównie do Treblinki. Z ponad 6 tys. wyznawców judaizmu po wojnie do Chmielnika powróciło ok. 70. I oni jednak wkrótce miasto opuścili. Zdewastowany w czasie wojny cmentarz stał się też miejscem tragicznym. Tutaj rozstrzeliwano i chowano w masowych grobach Żydów z Chmielnika i okolic. Znana jest relacja o rozstrzelaniu ok. 250 osób. Nie była to zapewne jedyna taka akcja okupantów.

Pokaż Judaika na większej mapie

Cmentarz odnowiono w roku 2008 staraniem jednego z lokalnych stowarzyszeń oraz rodziny Żydów pochodzących z Chmielnika, a obecnie mieszkających w Izraelu. Odnalezione macewy wkopano w ziemię. Fragmenty innych złożono w jednym miejscu tworząc z nich kopiec.

Zdjęcia z dnia 07.08.2010 r.

Synagoga

Synagoga w Chmielniku powstała w 1634 roku. Jednak choć obecny budynek stoi w tym samym miejscu nie jest tym samym budynkiem. Pożar z roku 1849 lub 1876 (spotkałem dwie wersje) dał pretekst do przebudowy całego budynku. Zmieniono dach oraz inaczej podzielono elewację. Budynek znajdujący się niedaleko rynku w Chmielniku, jednocześnie znajdował się w centrum dzielnicy żydowskiej. Podczas okupacji przeznaczono go na magazyn i usunięto w tym celu wszystkie elementy ruchome.

Ciekawie wyglądają plany ożywienia synagogi. Opisano je na kieleckiej stronie gazeta.pl Stan w jakim zastałem budynek wskazuje na prawdopodobne przerwanie prac. Mam jednak nadzieję że budynek zostanie odnowiony i będzie pełnić funkcje kulturalne.

Zdjęcia z dnia 31.07.2009 r.