Cmentarz przy ulicy Lipowej w Lublinie powstał po wydaniu rozporządzenia przez władze austriackie nakazującego wyznaczenie miejsca pochówków poza granicami miast. Pierwszych pochówków dokonano tu w roku 1811. Wkrótce teren przeznaczony do celów grzebalnych okazał się za mały i cmentarz powiększono. Do II wojny światowej teren cmentarza powiększano co najmniej czterokrotnie. W sąsiedztwie cmentarza rzymskokatolickiego powstały ewangelicko-augsburski i prawosławny. Śladem dawnych podziałów pozostają fragmenty murów wewnątrz obecnej nekropolii. W roku 1915 wojskowe władze austro-węgierskie wydzieliły z części rzymskokatolickiej teren na którym dokonano pochówku żołnierzy poległych podczas działań wojennych w I wojnie światowej. Część ta dziś nazywana jest cmentarzem wojskowo-komunalnym i ma osobne wejście od ulicy Białej. Sąsiaduje ona z budynkami Radia Lublin.

Stare kwatery austro-węgierskie wyglądają dziś dość ubogo. Zniknęły dawne krzyże. Na ich teren miejscami wkraczają nowsze pochówki.

Zastanawiające jest tylko może to, że na pojedynczych krzyżach opatrzonych informacją, że jest to mogiła zbiorowa żołnierzy austriackich umieszczono daty 1917 i 1918. Na jednej z tych kwater znajduje się jednak stary nagrobek na którym dopatruję się innej daty – jest to jedyny taki nagrobek na terenie cmentarza (chyba, że przeoczyłem jakiś inny).

Nie liczyłem wszystkich kwater. Przy części z nich trzeba by się zastanowić nad dawnymi granicami.

Na terenie niektórych z nich znajdują się krzyże z informacjami o zmarłych ale nie zawsze jednoznacznie wskazują one na żołnierzy poległych w bojach 1915 roku.

Krzyże powstały na pewno po latach 70-tych XX wieku. Zdecydowana większość z nich zawiera dane o zmarłych. Wiele z nich znajduje się poza kwaterami z I wojny światowej.

W oddali pomnik katyński

Zanim przejdę do grobów i kwater chcę wspomnieć o grobie szczególnym.

Historia tego chłopca, który nie poległ w walce ale bardzo chciał walczyć lub choć pomóc walczącym została opisana w 2008 roku w piśmie Skalpel. Moim zdaniem dzieci nie powinny walczyć i nie powinny być wychowywane w duchu walki. Może nie mam racji. Może ktoś powie, że to nie to samo co dzieci w Afryce z kałasznikowami, czy na Bliskim Wschodzie używane do „rozminowywania” lub walki. Ale dla mnie nie ma tu wielkiej różnicy.

Na terenie cmentarza znajdują się też osobne kwatery. Poniżej zdjęcia z kwatery Legionistów.

Kolejna kwatera (a właściwie dwie kwatery): żołnierzy polskich poległych w wojnie polsko-bolszewickiej.

W pobliżu kwatery Legionistów znajduje się mogiła 36 partyzantów narodowości żydowskiej poległych podczas II wojny światowej. Dwa sąsiadujące z nią groby dają pewien przekrój epoki w jakiej ludzie ci walczyli i ginęli.

I sama mogiła żydowskich partyzantów – nie udało mi się wykonać zdjęcia z czytelną inskrypcją umieszczoną na nagrobku.

Kolejne kwatery na których pochowano żołnierzy poległych w II wojnie światowej.
Kwatera żołnierzy Armii Czerwonej poległych w 1944 roku:

Pomiędzy tą kwaterą a kwaterą żołnierzy polskich poległych we wrześniu 1939 roku znajduje się ściana z nazwiskami żołnierzy zmarłych w latach 1944-1945:

Na koniec groby poległych w wojnie obronnej 1939 roku:

Zdjęcia wykonałem 10.03.2012.

Lokalizacja