Cmentarz założono prawdopodobnie pod koniec XVIII lub na początku wieku XIX. Funkcjonował do roku 1942. Dokładniej do dnia w którym przebywających we Frampolu wyznawców judaizmu wymordowano w masowej egzekucji przeprowadzonej na terenie cmentarza. Obok niewielu pozostałych macew (reszta została zniszczona po eksterminacji ludności żydowskiej) znajdują się tu masowe groby pomordowanych. Opracowanie profesora Andrzeja Trzcińskiego poświęcone…Continue reading Frampol – cmentarz żydowski – Zapomniane cmentarze
Author: Wojciech Kaczmarek
Kock – cmentarz żydowski – Zapomniane cmentarze
Żydzi w Kocku pojawili się za sprawą właściciela miasta w XVI w. Szczególnie liczna stała się społeczność żydowska Kocka w czasach cadyka Menachema Mendla Morgensterna i jego następców. Gdy rabbi Mendel osiadł w Kocku powstał wokół niego dwór. Sprzyjało to napływowi nowych mieszkańców Kocka – religijnych Żydów. Dynastia Morgensternów w Kocku przerwana została śmiercią ostatniego…Continue reading Kock – cmentarz żydowski – Zapomniane cmentarze
Sosnowica – cmentarz żydowski – Zapomniane cmentarze
Jak napisano na stronach Wirtualnego Sztetlu: w Sosnowicy prawdopodobnie był kirkut. Sosnowica nie była i nie jest dużą miejscowością. Mieszkało w niej mniej niż 300 wyznawców judaizmu. Kirkut powstał prawdopodobnie w latach trzydziestych dwudziestego wieku. Nie odnalazłem go na przedwojennych mapach WIG. Gdy mapy te powstawały prawdopodobnie jeszcze cmentarza nie było. Dziś jest miejscem w…Continue reading Sosnowica – cmentarz żydowski – Zapomniane cmentarze
Ostrów Lubelski – cmentarz żydowski – Zapomniane cmentarze
Ostrów – jak sama nazwa wskazuje – był wyspą. Osadę założono bowiem w pobliżu rzeki Tyśmienicy, w sąsiedztwie bagien i jezior. Ale był też wyspą innego rodzaju. Odcięcie od świata, którego doświadczał sprawiło, że jego historia była czasami inna niż nawet całkiem bliskiej okolicy. Prawa miejskie Ostrów otrzymał w roku 1548. W roku 1564 było…Continue reading Ostrów Lubelski – cmentarz żydowski – Zapomniane cmentarze
Lublin-Głusk – cmentarz żydowski – Zapomniane cmentarze
Głusk jest od 1988 roku dzielnicą Lublina. W latach 1688-1870 był miastem. Krótko po uzyskaniu przez osadę praw miejskich zawiązała się w nim samodzielna gmina wyznaniowa. Być może też jeszcze przed końcem XVII wieku założono w pobliżu osady cmentarz żydowski. Do dnia dzisiejszego pozostaje poza obszarem zwartej zabudowy, przy drodze gruntowej. Jednak po dewastacji dokonanej…Continue reading Lublin-Głusk – cmentarz żydowski – Zapomniane cmentarze
Żółkiewka-Osada – cmentarz żydowski – Zapomniane cmentarze
Założony w 1775 roku kirkut w Żółkiewce w przededniu drugiej wojny światowej zajmował obszar około 1 hektara. Do dnia dzisiejszego nie pozostał już na powierzchni ziemi żaden ślad po tym cmentarzu. Obszar wolny od zabudowy to dziś ledwie połowa dawnego terenu. W Żółkiewce tylko pomnik na terenie dawnego rynku przypomina o tym, że w osadzie…Continue reading Żółkiewka-Osada – cmentarz żydowski – Zapomniane cmentarze
Biskupice – cmentarze żydowskie – Zapomniane cmentarze
W należących w XV w. do biskupów krakowskich Biskupicach Żydzi mieszkają niemal od początku ich istnienia. Z dwóch sąsiadujących ze sobą cmentarzy, starszy założono w połowie XVIII wieku na wzniesieniu o regularnym, prostokątnym kształcie. Możliwe, że miejsce to kiedyś było grodziskiem. Nowy cmentarz z wieku XIX znajduje się poniżej starego cmentarza i obecnie używany bywa…Continue reading Biskupice – cmentarze żydowskie – Zapomniane cmentarze
Tarnogród – cmentarz żydowski – Zapomniane cmentarze
Cmentarz powstał być może pod koniec wieku XVI. Dokładna data jego założenia nie jest znana choć obok roku 1588 podaje się też wiek XVIII. Nekropolia służyła zgodnie z przeznaczeniem do 1942 roku. Została zdewastowana podczas okupacji niemieckiej. Macewy wykorzystano do utwardzania ulic w Tarnogrodzie. Wg informacji umieszczonych na stronie Wirtualnego Sztetlu cmentarz ogrodzono w roku…Continue reading Tarnogród – cmentarz żydowski – Zapomniane cmentarze
Kurów – cmentarz żydowski – Zapomniane cmentarze
Cmentarze żydowskie w Kurowie zostały zdewastowane podczas II wojny światowej. Pierwszy, stary, znajdował się przy synagodze – na południe od rynku, przy ulicy Nowej. Użytkowany był prawdopodobnie od XVI wieku. W drugiej połowie wieku XIX powstał nowy cmentarz, na zachód od osady. Użytkowany był do roku 1942. Macewy z obu cmentarzy, tak jak mury synagogi…Continue reading Kurów – cmentarz żydowski – Zapomniane cmentarze
Janów Podlaski – cmentarz żydowski – Zapomniane cmentarze
Janów Biskupi (dawna nazwa obecnego Janowa Podlaskiego) był w przeszłości siedzibą biskupa łuckiego. Miasto założono w wieku XV na prawie chełmińskim, a pierwsza informacja o zamieszkujących je Żydach pochodzi z wieku XVI (w dokumentach wspomniano o synagodze w Janowie). Samodzielna gmina wyznaniowa w Janowie powstała prawdopodobnie na początku wieku XVIII, wtedy też założono cmentarz. Został…Continue reading Janów Podlaski – cmentarz żydowski – Zapomniane cmentarze
Międzyrzec Podlaski – cmentarz żydowski – Zapomniane cmentarze
W Międzyrzecu Podlaskim były dwa cmentarze żydowskie. Starszy z nich powstał w XVIII wieku, a obecnie jest to teren zabudowany. Nowy cmentarz żydowski założono w 1810 r. W 1866 roku w Międzyrzecu mieszkało ponad 7000 Żydów i stanowili zdecydowaną większość mieszkańców miasta. Podczas II wojny światowej na terenie zdewastowanego już cmentarza okupanci dokonali masowej egzekucji…Continue reading Międzyrzec Podlaski – cmentarz żydowski – Zapomniane cmentarze
Piszczac – cmentarz żydowski – Zapomniane cmentarze
Cmentarz żydowski w Piszczacu powstał prawdopodobnie w wieku XIX. Dokładnej daty nie znamy. Wiadomo natomiast, że w XVIII wieku w tym królewskim miasteczku zamieszkiwały co najmniej 3 rodziny żydowskie. Jak w wielu mniejszych osadach tutaj też centrum zamieszkane było przez ludność żydowską trudniącą się handlem i rzemiosłem. Pozostała ludność – trudniąca się głównie rolnictwem –…Continue reading Piszczac – cmentarz żydowski – Zapomniane cmentarze
Łomazy – cmentarz żydowski i miejsce zagłady – Zapomniane cmentarze
Cmentarz powstał w XVII w. Pierwsze wzmianki o ludności żydowskiej pochodzą z wieku XVI. Istnienie licznej społeczności żydowskiej wiązane jest nie tylko z lokalizacją miasta na trasie Wilno – Kraków. Drugim istotnym elementem mającym wpływ na liczebność społeczności żydowskiej były ograniczenia osiedlania w pobliskiej Białej Podlaskiej. Niewiele więcej da się opowiedzieć o wyznawcach religii mojżeszowej…Continue reading Łomazy – cmentarz żydowski i miejsce zagłady – Zapomniane cmentarze
Buśno – mogiła zbiorowa – Zapomniane cmentarze
W grudniu 1939 roku około dwóch tysięcy mężczyzn wyznania mojżeszowego zostało zmuszonych do opuszczenia Chełma i udania się do Hrubieszowa. Drogę odbywali pieszo pod nadzorem okupantów. Nie dający rady maszerować byli zabijani. Marsz ten – nazywany Marszem Śmierci – przeżyło około 200 mężczyzn. Przy drodze do Hrubieszowa na pewno jest więcej takich miejsc niż to…Continue reading Buśno – mogiła zbiorowa – Zapomniane cmentarze
Białopole – mogiła zbiorowa – Zapomniane cmentarze
Strzelce w gminie Białopole. Na skraju parku dworskiego w maju 1942 roku Niemcy rozstrzelali i pochowali 14 osób pochodzenia żydowskiego. Pomnik w tym miejscu stanął w 2009 roku za sprawą Fundacji „Pamięć, która trwa”. Dojście do pomnika nie jest oznakowane. Skorzystałem z pomocy mieszkańców pobliskich domów, bez których mogiły bym nie odnalazł. Zdjęcia z dnia…Continue reading Białopole – mogiła zbiorowa – Zapomniane cmentarze
Wojsławice – cmentarz żydowski – Zapomniane cmentarze
Cmentarz prawdopodobnie założono na początku XIX wieku. Jest to nowy cmentarz, starego nie zlokalizowałem. Nowy cmentarz znajduje się ok. 100 m od ulicy Grabowieckiej, za zabudowaniami. Zdewastowany podczas II wojny światowej. Wg informacji zamieszczonych na stronach Wirtualnego Sztetlu zachowały się fragmenty trzech nagrobków. Odnalazłem tylko jeden z nich. Cmentarz częściowo jest ogrodzony. Brakuje ogrodzenia od…Continue reading Wojsławice – cmentarz żydowski – Zapomniane cmentarze
Tyszowce – cmentarze żydowskie – Zapomniane cmentarze
Nie wiadomo kiedy Żydzi pojawili się w Tyszowcach. Mieszkali tu prawdopodobnie już wieku XV. Pierwsze wzmianki w dokumentach pochodzą z wieku XVI. W przywilejach dla mieszczan nadanych miastu przez króla można przeczytać: pragnąc aby miasto przez większą liczbę mieszkańców, codzień do lepszego przychodziło stanu, pozwalamy żydom tak wewnątrz, jak i zewnątrz miasta posiadać domy, ogrody…Continue reading Tyszowce – cmentarze żydowskie – Zapomniane cmentarze
Uchanie – cmentarz żydowski – Zapomniane cmentarze
Cmentarz założony prawdopodobnie w XVI wieku (w serwisie Wirtualny Sztetl podaje się wiek XVI, zaś w serwisie Polin wiek XIX). Znajduje się w pobliżu nekropolii katolickiej. Pierwsze wzmianki o Żydach mieszkających w Uchaniach pochodzą z wieku XVII. W wieku XIX i na początku wieku XX Żydzi stanowili większość mieszkańców osady (ok. 70% mieszkańców). Przepełnioną nekropolię…Continue reading Uchanie – cmentarz żydowski – Zapomniane cmentarze
Piaski – cmentarz żydowski – Zapomniane cmentarze
Choć miejscowość znana jest głównie z istnienia tu ruin kościoła zwolenników Kalwina, a nawet nazwa miejscowości często podawana jest w formie Piaski Luterskie to jednak miasto nie było zamieszkiwane przez wyznawców jednej religii. Już w wieku XVI zamieszkiwali tu Żydzi. W wiekach XVII i XVIII ich liczba wciąż rosła. I na pewno miało to związek…Continue reading Piaski – cmentarz żydowski – Zapomniane cmentarze
Izbica – cmentarz żydowski – Zapomniane cmentarze
Początek Izbicy jako miasta to połowa XVIII w. W 1750 lub 1760 starosta tarnogórski, Antoni Granowski otrzymał od króla Augusta III Sasa przywilej na założenie miasta i sprowadzenie do niego Żydów. W tym samym miejscu w 1540 roku lokowano bez powodzenia miasto Nowy Tarnów. Tym razem istniała potrzeba lokacji wymuszona zdobytym przez Tarnogórę w 1744…Continue reading Izbica – cmentarz żydowski – Zapomniane cmentarze
Markuszów – cmentarz żydowski – Zapomniane cmentarze
Pierwszy, stary kirkut w Markuszowie powstał w XVII w. Nie ma dziś po nim śladu. W XIX w. powstał nowy cmentarz i używany był do 1942 roku. Z otaczającego cmentarz betonowego parkanu pozostały tylko części wschodnia i południowa – graniczące z polami uprawnymi. Cały teren porośnięty jest topolami i krzewami. Gdy usiłowałem wejść na teren…Continue reading Markuszów – cmentarz żydowski – Zapomniane cmentarze
Sławatycze – cmentarz żydowski – Zapomniane cmentarze
Nie wiemy kiedy powstał cmentarz żydowski w Sławatyczach. Tak samo nie wiemy kiedy Żydzi w Sławatyczach się pojawili. Jak podaje Marta Kubiszyn mógł to być wiek XVII jak i koniec wieku XVIII. Obie te daty mogą być też prawdziwe, ponieważ między nimi jest okres w którym doszło do zniszczenia wielu miast na terenie Rzeczypospolitej. Tak…Continue reading Sławatycze – cmentarz żydowski – Zapomniane cmentarze
Włodawa – cmentarz żydowski – Zapomniane cmentarze
Pierwsza wzmianka o Żydach z Włodawy pojawiła się w dokumentach z wieku XVI. Można przyjąć, że ludność wyznania mojżeszowego pojawiła się we Włodawie jeszcze wcześniej. Wiadomo na pewno, że w dwudziestoleciu międzywojennym włodawska Gmina Wyznaniowa posiadała trzy nekropolie z których tylko jedna była czynna. Cmentarze zostały zdewastowane podczas drugiej wojny światowej. Dewastacje trwały i po…Continue reading Włodawa – cmentarz żydowski – Zapomniane cmentarze
Tomaszów Lubelski – cmentarz żydowski – Zapomniane cmentarze
O synagodze w Tomaszowie wiadomo, że istniała już w 1594 r. Być może wtedy też już istniał i cmentarz. W XVIII wieku Tomaszów był „żydowską wyspą w chłopskim morzu”. Zmienili to dopiero niemieccy okupanci. Jadąc do Tomaszowa wiedziałem, że tak jak w Hrubieszowie i tu cmentarz jest zamknięty na kłódkę. Nie spodziewając się więc wiele…Continue reading Tomaszów Lubelski – cmentarz żydowski – Zapomniane cmentarze